Men zegt wel eens dat LGBTI+ personen een extra zintuig (=gaydar) hebben om elkaar te herkennen. Dat is gebaseerd op kleine, subtiele vormen van herkenning die vooral gebaseerd zijn op stereotiepe opvattingen van hoe een LGBTI+ persoon eruit zou moeten zien. 

Hoewel het uiterlijk van een persoon niet bepaalt welke seksuele oriëntatie die heeft, kunnen LGBTI+ personen wel aan elkaar laten blijken dat ze deel zijn van de LGBTI+ gemeenschap. Dit noemt men signaling.

Gender is een sociale constructie die de positie van personen binnen de samenleving mee bepaalt. Er is traditioneel een binaire opdeling van gender, de klassieke tweedeling man en vrouw. Hieraan worden bepaalde verwachtingen en rollen gekoppeld. Tegenwoordig wordt deze binaire gendernorm meer in vraag gesteld (zie: Gendernorm) en gender gezien als een spectrum. 

In andere delen van de wereld zijn er samenlevingsmodellen met meer dan twee genders. Zo heb je in India bijvoorbeeld een derde gender, de Hijra. Gender is een ongeschreven sociaal normerend systeem maar kan ook terugkomen in rechtssystemen. Deze sociale afspraken zijn tijds- en plaatsspecifiek. Ze kunnen met andere woorden veranderen doorheen de tijd en verschillen van plaats tot plaats. 

Gender is niet hetzelfde als geslacht (of sekse). Geslacht wordt bij de geboorte bepaald op basis van lichamelijke kenmerken. Gender is hoe je zelf jouw identiteit ervaart.  

Gendereuforie is het fijne gevoel, het comfort of de vreugde die iemand voelt wanneer iemand zichzelf erkend voelt, of door anderen erkend wordt in hun genderidentiteit. Dat kan bijvoorbeeld wanneer een trans persoon zich presenteert als, gezien wordt als, of voorstelt als hun genderidentiteit.  

Gendereuforie is de tegenhanger van genderdysforie (zie: Genderdysforie). Beiden komen voornamelijk voor bij trans personen.  

Sommige trans personen ervaren geen genderdysforie wanneer ze verkeerd aangesproken worden, maar voelen wel gendereuforie wanneer ze door anderen gezien worden zoals ze zichzelf zien. 

Iets wat ook voor gendereuforie kan zorgen is genderbevestiging. Genderbevestiging is een overkoepelende term voor de reeks acties, veranderingen en mogelijkheden die betrokken zijn om volgens ons authentieke genderzelf te leven. 

Genderexpressie is de manier waarop iemand zich uit naar de buitenwereld. Dat kan in de vorm van kleding en make-up, maar ook door een bepaalde lichaamshouding, spraak of manier van bewegen.  

Volgens de huidige gendernormen (zie: Gendernorm) horen vrouwen zich op een specifieke manier te uiten, en mannen op een andere. De verwachting die deze norm creëert komt niet overeen met de werkelijkheid. Iemands genderidentiteit valt niet strikt te koppelen aan een bepaalde genderexpressie. Zo kunnen cisgender of trans mannen, non-binaire personen, genderfluïde personen… er net als sommige cisgender vrouwen voor kiezen om een jurk te dragen.  

Iemands genderidentiteit hoeft niet overeen te komen met de genderexpressie die door de gendernorm daarbij verwacht wordt.

Klik hier om naar een video over genderexpressie te kijken.

Genderidentiteit is het innerlijke gevoel zich man, vrouw, (afwisselend) beiden, of geen van beiden te voelen. Het is iemands innerlijke en individuele ervaring van gender. Het kan wel of niet overeenstemmen met het toegewezen geslacht. 

Tegenwoordig wordt genderidentiteit bekeken als een spectrum (zie: Genderspectrum) waarop veel verschillende binaire en non-binaire genderidentiteiten te vinden zijn. Er bestaan dus niet enkel mannelijke en vrouwelijke genderidentiteiten, maar ook variaties van beide of van geen van beide. Voorbeelden zijn: bigender, man, genderfluïde (zie: Genderfluïde), non-binair (zie: Non-binair), vrouw… Sommige mensen ervaren geen genderidentiteit, dit noemen we agender (zie: Agender). 

Iemands genderidentiteit hoeft niet vast te liggen, en kan veranderen doorheen de tijd.  

De cisgendernorm (zie: Cisnormatief) creëert de valse verwachting dat iedereens genderidentiteit overeenkomt met de genderidentiteit die hen werd toegewezen bij de geboorte (op basis van het hun geslachtsdelen). Dat klopt niet. Bij trans en non-binaire personen wordt op dat moment meestal de verkeerde veronderstelling gemaakt. Ook bij intersekse personen kan die toegewezen genderidentiteit niet kloppen.  

De cisgendernorm (zie: Cisnormatief) gaat uit van maar twee genderidentiteiten en een strikte tweedeling daartussen: mannen enerzijds en vrouwen anderzijds. Deze norm komt niet overeen met de grote variatie aan genderidentiteiten op het genderspectrum, en de manier waarop veel personen zichzelf benoemen. 

Klik hier om naar een video over genderidentiteit te kijken.

Om genderinclusief te zijn gebruik je taal of worden activiteiten georganiseerd waarbij niemand wordt uitgesloten. 

Tips rond genderinclusieve taal vind je bij ons advies- en vormingscentrum KLIQ of  bij Transgender Infopunt 

Tips rond genderinclusief sanitair vind je ook bij KLIQ. 

Dat is wanneer een persoons genderidentiteit niet of niet volledig overeenkomt met het gender dat werd aangewezen bij de geboorte.  

Het geslacht van iemand wordt bepaald bij de geboorte. Het is vaak enkel en alleen gebaseerd op wat de artsen visueel waarnemen bij de geboorte, en wordt als zodanig vastgelegd op de geboorteakte.  

Daarbij hanteren artsen normen over hoe een lichaam er uit moet zien om het als jongen of meisje te registreren. Geslacht of sekse wordt bepaald op basis van lichamelijke kenmerken. Het binaire model gaat uit van twee geslachten: man en vrouw, met welomlijnde en van elkaar verschillende geslachtskenmerken (zie: Geslachtskenmerken). Die twee groepen maken deel uit van het brede geslachtskenmerkenspectrum, maar er bestaat veel meer lichaamsvariatie. Mensen met geslachtskenmerken die niet binnen de klassieke tweedeling M/V vallen of variaties hebben in geslachtskenmerken, hebben een intersekse lichaam (zie: Intersekse). In de medische wereld worden verschillende lichaamsvariaties verzameld onder de medische term DSD (zie: DSD). 

Geslachtskenmerken zijn kenmerken die samenhangen met het biologisch geslacht. Concreet gaat het om: chromosomen, inwendige geslachtsklieren, hormonen, inwendige en uitwendige geslachtsorganen en de verdere ontwikkeling tijdens de puberteit. 

Het binaire model gaat uit van twee geslachten: man en vrouw, met welomlijnde en van elkaar verschillende geslachtskenmerken. Deze twee groepen maken deel uit van het brede geslachtskenmerkenspectrum, maar er bestaat veel meer lichaamsvariatie. 

Mensen met geslachtskenmerken die niet binnen de tweedeling M/V vallen, hebben een intersekse lichaam (zie: Intersekse). In de medische wereld worden verschillende lichaamsvariaties verzameld onder de medische term DSD (zie: DSD).

Een geslachtsoperatie of genderbevestigende ingreep heeft als doel het ongemak dat iemand voelt tegenover het eigen lichaam (zie: Genderdysforie) te verzachten of zelfs weg te nemen. In dat geval brengt een genderbevestigende ingreep iemands lichaam meer in overeenstemming met hun persoonlijke genderidentiteit en hun gewenste expressie. 

Er bestaan verschillende soorten genderbevestigende ingrepen. Zo kan men bijvoorbeeld hormonen nemen, de adamsappel laten weghalen of borstweefsel laten verwijderen, penis laten reconstrueren (=falloplastie)… Elke trans persoon kan voor zichzelf kiezen of die een ingreep wil, en welke ingreep die wil. Een uitgebreid overzicht aan verschillende operaties vind je hier.  

Je kan trans zijn met of zonder genderbevestigende ingrepen. Niet iedere trans persoon ervaart genderdysforie, heeft de financiële mogelijkheden om een genderbevestigende ingreep te laten uitvoeren, of wil de bijhorende medische risico’s accepteren.  

Vaak zijn er lange wachtlijsten en procedures (bv: psychologische begeleiding voor deze operaties.

Elke grensoverschrijdende handeling die een persoon ervaart als geweld, is geweld. Er zijn vier soorten: fysiek, verbaal, materieel en seksueel geweld. Ook als de pleger zegt dat die het niet als geweld bedoelde, maar je dat wel zo ervaarde, heb je geweld meegemaakt. 

Daden van geweld zijn pas strafbaar als ze volgens de wet een 'misdrijf' zijn. Als het geweld ontstaat vanuit vooroordelen over een bepaalde minderheidsgroep (etniciteit, seksuele oriëntatie, religie...) kan het berecht worden als haatmisdrijf. 

Wanneer iemand een persoon geweld aandoet omwille van seksuele oriëntatie, genderidentiteit, genderexpressie en/of seksekenmerken, is dit een haatmisdrijf en een vorm van LGBTI+ fobie. 

Als je gynefiel/gyneseksueel bent, val je op vrouwen of vrouwelijkheid. Omdat de term gebruikt kan worden door iemand van eender welke genderidentiteit wordt de term soms gezien als een alternatief voor de tweesplitsing hetero- en homoseksualiteit. Mannen, vrouwen, non-binaire personen... kunnen allemaal gynefiel/gyneseksueel zijn. 

Met deze term kan je je aantrekking tot persoonskenmerken omschrijven zonder er automatisch je eigen genderidentiteit of sekse bij te betrekken. Ook de genderidentiteit of sekse van de persoon waarop je valt, hoeft hierbij niet betrokken te worden.  

De term maakte al heel wat betekenisverschuivingen mee. In sommige gevallen werd de term in verband gebracht met LGBTI+ negativiteit (zie: Holebinegativiteit/ Transnegativiteit/ Interseksenegativiteit) en cisnormatieve opvattingen (zie: Cisnormatief). Met betrekking tot trans en non-binaire personen kan de term gynefiel/gyneseksueel bijvoorbeeld problematisch zijn. Een gynefiel/gyneseksueel valt op ‘vrouwelijkheid’, maar wat is vrouwelijkheid? Op deze manier valt de term terug op cisnormatieve opvattingen. 

Naast gynefilie is er ook de tegenhanger androfilie, aantrekking tot mannelijkheid (zie: Androfilie).