Intersekse Personen
Intersekse personen krijgen net zoals holebi’s en transgender personen te maken met uitsluitingsmechanismen. Die zijn een gevolg van het binaire gendermodel, de klassieke tweedeling M/V dat in onze samenleving overheerst. Voor het eerst sloot ook een intersekse vereniging aan bij çavaria om samen de strijd te voeren: Intersekse Vlaanderen.
Wat is intersekse
Wat is intersekse?
De term intersekse beschrijft mensen van wie de geslachtskenmerken niet binnen de klassieke tweedeling M/V vallen.
Een intersekse variatie is een natuurlijk voorkomend fenomeen waarbij het lichaam van een persoon niet volledig past binnen wat wij cultureel als typisch mannelijk of typisch vrouwelijk zien. Het betekent geboren worden met seksekenmerken die niet zijn ontwikkeld zoals de maatschappij standaard verwacht. Net zoals er heel wat variatie bestaat in haarkleur en oogkleur, bestaan er dus heel wat variaties in sekse-kenmerken en de geslachtsontwikkeling. Sommige variaties komen pas tot uiting in de puberteit, op volwassen leeftijd, of soms zelfs helemaal niet. Sommige variaties zie je aan de buitenkant, sommigen niet. Gelukkig zijn heel wat variaties onschuldig en hoeven er zeker geen ‘normaliserende' operaties uitgevoerd te worden.
Intersekse personen zijn dus simpelweg personen die geboren werden met fysieke geslachtskenmerken die niet volledig passen binnen de normen gesteld door de medische wereld en/of de gangbare socio-culturele opvatting van de omgeving waarbinnen ze geboren werden of opgroeiden.
© Valérie Van Den Eynden
Wat is geslacht?
Geslacht verwijst naar vijf soorten sekse-kenmerken. Elk van deze kenmerken heeft
meer dan twee mogelijkheden:
- Chromosomen: XX, XY, XXY, XX/XY, X, X/XY...
- Hormonen: een beetje oestrogeen en veel testosteron, veel testosteron en beetje oestrogeen, evenveel oestrogeen als testosteron... Er zijn veel verschillende combinaties mogelijk.
- Voortplantingsorganen: inwendig kunnen er verschillende organen zijn, zoals baarmoeder, vagina en prostaat. Ook uitwendig zijn er variaties mogelijk, zoals clitoris en penis in bijvoorbeeld een verschillende grootte.
- Geslachtsklieren: iemand kan zowel eierstokken als teelballen hebben, of net geen van beiden.
- Puberteitskenmerken: je kan een beetje, meer of heel veel lichaamsbeharing en borstontwikkeling hebben.
Wist je dat?
- Er in België dagelijks een 5-tal baby's geboren worden met een variatie in sekse-kenmerken?
- De variaties in geslachtskenmerken doorgaans onschuldig zijn voor de gezondheid van het kind?
- 1,7% van de mensen variaties heeft in seksekenmerken? Dat is ongeveer evenveel mensen die groene ogen hebben of een tweeling zijn.
- Het omgekeerde van intersekse ook een naam heeft? Dat heet 'endosekse'. Het voorvoegsel 'endo-' is Grieks voor 'binnen' en duid op het 'passen binnen de normen'.
Waarom çavaria intersekse opneemt
Intersekse personen krijgen net zoals holebi’s en transgender personen te maken met uitsluitingsmechanismen. Die zijn een gevolg van het binaire gendermodel dat in onze samenleving overheerst. Voor het eerst sloot ook een intersekse vereniging aan bij çavaria om samen de strijd te voeren: Intersekse Vlaanderen.
Onze maatschappij legt nog al te vaak regels of normen op voor wat 'juist' is voor mannen en vrouwen. De norm voor mannen is bijvoorbeeld XY-chromosomen, penis, testes, testosteron en een bepaalde lichaamsbouw. Bij vrouwen gaat men uit van XX-chromosomen, vagina, eierstokken en baarmoeder, oestrogeen en een andere lichaamsbouw.
Wat we als 'mannelijke' of 'vrouwelijke' normen omschrijven, is vaak gebaseerd op een gemiddelde. Heel wat mannen hebben inderdaad een Y-chromosoom en vrouwen maken gemiddeld meer oestrogeen aan dan mannen. Dat betekent echter niet dat iedereen voldoet aan dat gemiddelde en nogal stereotype beeld.
Eisen çavaria
Çavaria stelt volgende eisen voor de rechten van intersekse personen:
-
Neem geslachtskenmerken op als discriminatiegrond in alle antidiscriminatiewetgeving zodat ook intersekse personen beter beschermd worden.
Het federaal parlement volgde deze eis van çavaria en keurde dit jaar de uitbreiding van de genderwet goed. Discriminatie op basis van seksekenmerken zal binnenkort expliciet door de wet verboden zijn als het gaat om federale materies. Dat is een belangrijke stap in de bescherming van intersekse personen. De volgende stap is bescherming op het Vlaamse niveau.
-
Oefen druk uit om de leemtes in de Europese wetgeving rond antidiscriminatie op te vullen wat betreft bescherming op basis van SOGIESC.
-
Vermeld intersekse personen expliciet in Europese non-discriminatieregulering.
-
Neem genderidentiteit, genderexpressie en geslachtskenmerken op als beschermde gronden in het strafwetboek, meer bepaald in de artikels over strafverzwaring bij verwerpelijk motief.
-
Zorg ervoor dat er niet langer ‘normaliserende’ operaties kunnen worden uitgevoerd op intersekse kinderen.
-
Treed op tegen landen die voorwaarden opleggen voor het veranderen van geslachtsregistratie die een inbreuk plegen op de fysieke integriteit van transgender en intersekse personen.
Meer informatie
Enkele interessante websites waar je meer informatie kan vinden over intersekse:
-
Intersekse Vlaanderen is de belangenvereniging van, voor en door mensen geboren met een intersekse variatie. Via hun website bieden ze correcte en accurate informatie aan ouders en volwassenen. Ze verspreiden hun kennis ook via trainingen, brochures en lezingen. Ze zetten zich ook in om wetgeving aan te passen zodat intersekse personen ook kunnen bepalen wat er met hun lichaam gebeurt.
-
De brochure 'Intersekse Zichtbaarheid. Basisinformatie' (2018) van Genres Pluriels vind je op hun website. Je vindt er ook de Franstalige versie.
-
Intersex Belgium is de nationale belangenvereniging voor intersekse personen.
-
OII Europe, Organisation Intersex International Europe, de Europese koepelorganisatie die opkomt voor mensenrechten van intersekse personen.
-
Bij KLIQ vzw, het vormings- en begeleidingscentrum van çavaria, kan je als professional terecht voor vorming en begeleiding over het thema.
-
Lumi, voor al je vragen over gender en seksuele voorkeur.
- Intersexrights.org, de databank met internationale uitspraken over intersekserechten van de Nederlandse organisatie voor seksediversiteit NNID. De website is bedoeld voor onderzoekers, beleidsmakers en intersekse personen. Het is een belangrijk instrument om onderzoek te doen naar het onderwerp intersekse binnen het internationaal recht. Op intersexrights.org/tag/ kan je via tags zoeken in het overzicht van uitspraken van VN-Verdragscomités, resoluties van o.a. de Raad van Europa en het Europees Parlement, en ook verklaringen van intersekseorganisaties.
-
De brochure 'Binnenste Buiten - Infobrochure voor ouders van kinderen met variaties in geslachtskenmerken' (2020) kan je gratis downloaden via de website van het Instituut voor Gelijkheid van Vrouwen en Mannen. Je vindt er ook de Franstalige versie.
-
Op het informatieplatform ideminfo vind je veel informatie rond lichaamsvariaties in sekse-kenmerken. De website bekijkt intersekse vooral door een medische bril. Hun informatie is dus vaak medisch gekleurd. Voor ervaringen en informatie van intersekse personen zelf, hun families en partners kan je terecht bij Intersekse Vlaanderen.
Meer lezen
Enkele interessante artikels over intersekse:
Nieuws:
https://zizomag.be/binnenland/intersekse-personen-beter-beschermd-tegen-discriminatie
https://zizomag.be/article/13369
https://zizomag.be/buitenland/raad-van-europa-wil-af-van-onnodige-chirurgie-bij-intersekse-personen
Opinie:
https://zizomag.be/longreads/de-i-van-introductie-tot-intersekse
Getuigenis:
https://zizomag.be/getuigenissen/ik-ben-niet-ziek-het-stigma-intersekse-conditie
Verhalen
Lees echte verhalen en getuigenissen van intersekse personen.
Bella nam 14 oktober 2023 deel aan het Arnold EK Strongman in Madrid. Het is de allereerste keer dat een intersekse persoon zo'n kans krijgt, in de allereerste officiële non-binaire categorie in de wereldwijde sport van Strongman. Bella (37) heeft een duidelijk doel voor ogen: die wil de titel van ...
Woordgebruik
Intersekse
- De term beschrijft mensen van wie de geslachtskenmerken (zie: Geslachtskenmerken) niet binnen de klassieke tweedeling M/V vallen. Waar de term DSD een medische definitie geeft, benadert de term intersekse de bestaande variaties in geslachtskenmerken meer vanuit een maatschappelijke en sociale blik. De term legt de nadruk op het feit dat een intersekse variatie een natuurlijk voorkomend fenomeen is, en dat personen met een intersekse lichaam geen medische operaties nodig hebben 'ter correctie'. Intersekse variaties zijn simpelweg variaties waarbij het lichaam van een persoon niet volledig past binnen wat wij cultureel als typisch mannelijk of typisch vrouwelijk zien. Ze maken deel uit van het brede geslachtskenmerkenspectrum.
Endosekse
- De tegenhanger van intersekse (zie: Intersekse). Het voorvoegsel 'endo-' is Grieks voor 'binnen' en duidt op het 'passen binnen de normen'. Een endosekse persoon is dus een persoon waarbij de geslachtskenmerken zich ontwikkelen op een manier die past binnen wat wij cultureel als typisch mannelijk of typisch vrouwelijk zien.
Geslacht
- Geslacht of sekse wordt bepaald op basis van lichamelijke kenmerken. Het westerse binaire model gaat uit van twee geslachten: man en vrouw, met welomlijnde en van elkaar verschillende geslachtskenmerken (zie: Geslachtskenmerken). Die twee groepen maken deel uit van het brede geslachtskenmerkenspectrum, maar er bestaat veel meer lichaamsvariatie. Mensen met geslachtskenmerken (zie: Geslachtskenmerken) die niet binnen de klassieke tweedeling M/V vallen hebben een intersekse lichaam (zie: Intersekse). In de medische wereld worden hun onderling erg verschillende lichaamsvariaties verzameld onder de medische term DSD (zie: DSD).
Geslachtskenmerken / Seksekenmerken
- Geslachtskenmerken zijn kenmerken die samenhangen met het biologisch geslacht. Concreet gaat het om verschillende categorieën van kenmerken: chromosomen, inwendige geslachtsklieren, hormonen, inwendige en uitwendige geslachtsorganen en de verdere ontwikkeling tijdens de puberteit.
- Het westerse binaire model gaat uit van twee geslachten: man en vrouw, met welomlijnde en van elkaar verschillende geslachtskenmerken. Deze twee groepen maken deel uit van het brede geslachtskenmerkenspectrum, maar er bestaat veel meer lichaamsvariatie.
- Mensen met geslachtskenmerken die niet binnen de klassieke tweedeling M/V vallen, hebben een intersekse lichaam (zie: Intersekse). In de medische wereld worden hun onderling erg verschillende lichaamsvariaties verzameld onder de medische term DSD (zie: DSD).
Coming-in
- Een coming-in is de kennismaking van een LGBTIQ+ persoon met de LGBTIQ+ wereld. Mensen zoeken vaak anderen op waarmee ze een deel van hun identiteit delen. Velen vinden daarin een gevoel van erkenning of ‘thuis komen’. LGBTIQ+-personen leren vaak anderen met gelijkaardige ervaringen en verhalen kennen via specifieke LGBTQI+-bars, verenigingen of praatgroepen, online fora en social media-kanalen, boeken rond LGBTIQ+-thema’s, ...
Out
- Als je je LGBTIQ+-identiteit openlijk uit in je dagelijkse leven dan ben je ‘out’, of ‘uit de kast’ (Zie: Coming-out). Deze tweedeling tussen ‘in’ en ‘uit’ de kast is vaak te simplistisch om de dagelijkse ervaringen van LGBTIQ+-personen te vatten. Als alternatief wordt er ook gesproken over ‘navigeren tussen openheid en geslotenheid’, bijvoorbeeld wanneer sommige van je sociale kringen geen kennis hebben over je LGBTIQ+-identiteit, terwijl andere kringen wel impliciet of expliciet weten dat je LGBTIQ+ bent.
Interseksefobie
- De letterlijke vertaling van fobie is ‘angst’. Bij interseksefobie is maar zeer zelden sprake van échte angstgevoelens, maar vooral van afkeer, onbegrip en vooroordelen. Hierdoor ontstaat een negatieve houding tegenover intersekse personen en hun natuurlijke lichaamsvariaties. Dit kan leiden tot discriminatie en zelfs fysiek geweld.
Interseksenegativiteit
- Interseksenegativiteit is een impliciete vorm van interseksefobie. Het gaat hier niet over fysiek geweld of wettelijke discriminatie, maar eerder over opmerkingen of uitspraken met een interseksefoob kantje. Vaak denken mensen niet na over zulke opmerkingen of zijn ze zelfs goed bedoeld. Goede intenties nemen niet weg dat deze opmerkingen vaak schadelijk zijn voor het welzijn van personen met een intersekse lichaam.
- Vb. “Intersekse? Dat is een medische aandoening die moet worden gecorrigeerd, toch?”
Geïnternaliseerde interseksefobie
- Als persoon met een intersekse lichaam groei je op in een samenleving waarin nog veel negatieve gevoelens, impliciete en expliciete vooroordelen en stereotypen bestaan over intersekse personen. Je kan die vooroordelen ‘internaliseren’ en dus onvrijwillig, onbewust op jezelf toepassen. Dit kan resulteren in een laag zelfbeeld, schaamte en soms zelfhaat. Vanuit een innerlijk conflict gaan mensen bijvoorbeeld hun intersekse zijn ontkennen, of zich uitgesproken interseksefoob gedragen om niet ‘ontdekt’ te worden.
Intersectionaliteit
Bij elke doelgroep houden we rekening met intersectionaliteit of kruispuntdenken.
Dat gaat over hoe verschillende aspecten van iemands identiteit (afkomst, leeftijd, lichaam, genderidentiteit…) elkaar beïnvloeden en de positie in de maatschappij bepalen. De kruispunten waarop je je bevindt hebben invloed op de kansen die je krijgt, het geweld waar je mee te maken kan krijgen, of de vooroordelen die er over je kunnen bestaan. Zo ga je als een witte hetero cisgender vrouw waarschijnlijk andere ervaringen hebben dan als een zwarte homoseksuele transgender man.
Lumi
Zit je met vragen over lichaamsdiversiteit? Zoek je een luisterend oor? Onze info- en luisterlijn Lumi luistert en is bereikbaar op maandag, woensdag en donderdag van 18.30u tot 21.30u.
