Lokale besturen als internationale LGBTI+ bondgenoten
Veel Vlaamse steden en gemeenten hebben stedenbanden, in Europa of daarbuiten. Dit met als doel om van elkaar te leren en soms gekoppeld aan financiële steun. Zo’n stedenbanden kunnen voor een dialoog en kennisdeling zorgen over seksuele en genderdiversiteit en over mensenrechten. Maar wat als je partnerstad die rechten beperkt voor LGBTI+ personen of andere minderheden? Hoe toon je je in dat geval een bondgenoot in de strijd voor gelijke rechten?
Zo heeft ook Puurs-Sint-Amands al sinds de jaren 80 een samenwerking met het Poolse Debiça. Debiça is één van de steden die het ‘Charter voor de rechten van het gezin’ ondertekende. Een document dat het traditionele, heteroseksuele gezin moet beschermen tegen de ‘LGBT+ ideologie’.
De anti-rechtenbeweging
Dit charter en de LGBT+ vrije zones zijn slechts één resultaat van de transnationale, goed georganiseerde en gefinancierde beweging tégen gelijkheid van LGBTI+ personen en vrouwen, tégen seksuele en reproductieve rechten. Conservatieve, religieuze, populistische en extreemrechtse actoren vinden elkaar in de strijd voor het traditionele gezin, waarbij natuurlijke voortplanting en de natie voorop staan. We zien diezelfde actoren en boodschappen steeds terugkomen. De rechten waartegen ze strijden verschillen naar gelang de lokale context: tégen het huwelijk of adoptie door koppels van hetzelfde geslacht, tégen abortus, tégen seksuele en relationele opvoeding, tégen genderdiversiteit, … Deze rechten worden gekaderd als ‘tegennatuurlijk’ en ‘bedreigend voor de maatschappelijke orde’.
Dit is een fout discours. Het gaat immers om mensenrechten. En met hun strijd staan ze niet enkel een betere toepassing van mensenrechten in de weg, maar werken ze actief aan het beperken van die rechten voor zij die niet in het vooropgestelde plaatje passen.
Gelijkheid is een mensenrecht. Mensenrechten zijn er voor iedereen, ook voor de LGBTI+ gemeenschap, ook voor vrouwen, ook voor personen van kleur, ook voor personen met een beperking, ... Zowel in Vlaanderen, België, Europa, wereldwijd. Daar moeten we als middenveld, als beleidsmakers, als individu elke dag voor gaan. We moeten samen een beweging vormen vóor gelijke rechten en gelijke kansen. Vóor jezelf kunnen zijn in een inclusieve maatschappij. Iets anders mogen en kunnen we niet accepteren.
Wat kunnen steden en gemeenten doen?
Als we samen onze rechten willen bewaken en realiseren is er internationale dialoog en solidariteit nodig. En lokale besturen kunnen hierin een grote rol spelen. Stedenbanden kunnen een manier zijn om dit te tonen, maar kunnen ook in vraag worden gesteld omwille van lokale evoluties. Toch gaat het om moeilijke dossiers. Lokale steden en gemeenten weten vaak niet hoe ze hier mee om kunnen gaan. Onderstaande aanbevelingen zijn gebaseerd op de aanbevelingen van ILGA-Europe, de Europese koepelorganisatie van LGBTI+ verenigingen, die deze samen met lokale LGBTI+ activisten opstelde:2
-
Gebruik de stedenbanden als middel om een constructieve dialoog te voeren over seksuele en genderdiversiteit, over mensenrechten en het respecteren, toepassen en promoten ervan voor LGBTI+ personen.
-
Kader de internationale werking van de gemeente binnen het mensenrechtenkader, en maak dit kader onderdeel van de internationale stedenband.
-
Ondersteun en ga de dialoog aan met het lokale of regionale LGBTI+ middenveld, zowel in de eigen gemeente als in de gemeente van de stedenband
-
Faciliteer contacten tussen lokale LGBTI+ activisten en middenveldorganisaties van de eigen gemeente(n) en de gemeente van de stedenband
-
Informeer je en vraag formeel informatie op over de lokale mensenrechtensituatie, ook van LGBTI+ personen en andere minderheden (bijv. vrouwen, personen van kleur, personen met een beperking,... alvorens projecten uit te voeren;
-
Faciliteer uitwisseling en culturele bezoeken voor groepen tussen de gemeenten, en neem in de programma's activiteiten op die gewijd zijn aan diversiteit en gelijkheid, met inbegrip van seksuele en genderdiversiteit.
-
Zorg ervoor dat de programma's van officiële bezoeken ontmoetingen met lokale middenveldorganisaties bevatten, waaronder LGBTI+ organisaties en activisten.
-
Werk als stad of gemeente een LGBTI+ gelijkekansenbeleid uit dat erop gericht is om discriminatie van LGBTI+ personen door je inwoners en personeel te voorkomen, de zelforganisatie van LGBTI+ personen te ondersteunen en hun zichtbaarheid en de vanzelfsprekendheid van seksuele en genderdiversiteit te vergroten. Stel hiervoor een beleidsverantwoordelijke (schepen, bestendig gedeputeerde of ambtenaar) aan die dit mee opvolgt voor activiteiten binnen stedenbanden.
De stedenband opzeggen?
Stel dat je als stad of gemeente een stedenband hebt met een Poolse gemeente die het ‘Charter voor de rechten van het gezin’ ondertekende. Dan kan het opzeggen van de stedenband een stevig statement zijn om je niet akkoord te tonen met de manier waarop LGBTI+ personen behandeld worden. Maar door de opschorting van de stedenband verdwijnt tegelijk het kader voor verdere dialoog of uitwisseling. In sommige gevallen hangt er concrete financiering vast aan de stedenband, maar in de meeste gevallen is de stedenband eerder een kader dat mogelijkheden voor samenwerking en dialoog opent en formaliseert. Daarom zal opschorting of beëindiging van deze betrekkingen meestal geen tastbare gevolgen hebben; is dit enkel een symbolisch gebaar van afwijzing. Wel zal het sowieso de mogelijkheden voor alliantievorming of belangenbehartiging op bescheiden schaal voor het lokale middenveld beperken. Daarnaast kan de opzegging van de stedenband negatieve gevolgen hebben voor lokale LGBTI+ personen; zij kunnen de schuld krijgen van de opzegging van de stedenband. Bovendien kan de terugtrekking en de afwijzing vanuit West-Europa de Poolse koers naar zelfgekozen isolement en het idee van het zogenaamde "Westen" als antagonist enkel in de verf zetten.
De lokale LGBTI+ community
De uiteindelijke beslissing is aan de lokale LGBTI+ community zelf. Zij beleven de situatie, zij weten het best wat nodig is. Zij zijn het die de (negatieve) gevolgen van de beslissing zullen dragen. Nothing about us, without us. Eigenaarschap, schadebeperking, duurzaamheid en samenwerking zijn cruciaal. Ga als lokaal bestuur dus steeds het gesprek aan met de LGBTI+ gemeenschap ter plaatse, informeer je en beslis samen hoe je je een LGBTI+ bondgenoot kan tonen, een bondgenoot vóor mensenrechten.
Dat is ook wat çavaria doet in haar internationale werking, via haar internationale LGBTI+ netwerken en partnerschappen.
Voor meer informatie of concrete begeleiding kan je steeds team internationaal contacteren.
Lees op ZIZO de open brief van çavaria’s Algemeen Coördinator Yves Aerts aan de burgemeester van Puurs-Sint-Amands.
Çavaria heeft concrete samenwerkingen met én voor buitenlandse LGBTI activisten en verenigingen.
