Visienota kruispuntdenken in de lerarenopleiding

Wat is kruispuntdenken? 

Kruispuntdenken, ook intersectioneel denken genoemd, is een manier om na te denken over verschil en ongelijkheid. Het vertrekt vanuit de samenhangende en verweven eigenschappen die mensen en groepen van elkaar onderscheiden, zoals gender, geslacht, leeftijd, klasse, cultuur, seksualiteit. Iedereen bevindt zich op het kruispunt van verschillende machtsassen of dimensies, bestaande uit deze verweven eigenschappen (Lutz, 2002). 

Diversiteit en sociale ongelijkheid situeren zich altijd op verschillende, kruisende niveaus. 
Maak daarom van intersectionaliteit een automatisme, rekening houdend met het feit dat onze samenleving superdivers is (Wasserbauer & Dhoest, 2020).

Hoe?

Kruispuntdenken en inclusie toepassen en behouden in de lerarenopleiding is een doorlopende inspanning die begint met een sterke toewijding aan inclusiviteit, antidiscriminatie en sociale rechtvaardigheid. 

Voor uitgebreidere informatie zie pdf ‘visienota kruispuntdenken in de lerarenopleiding’ en de doorverwijslinks onderaan.

Volgende strategieën zijn van belang: 

• Curriculumontwikkeling: kruispuntdenken mag geen apart onderdeel binnen de lerarenopleiding zijn, maar moet een rode draad zijn. Bv: Niet enkel cursussen OVER diversiteit aanbieden, maar ook diversiteit impliciet verwerken in alle andere cursussen. Naast het gebruik van cursussen over diversiteit, inclusie en sociale rechtvaardigheid, zijn stage-ervaringen waarin studenten kruispuntdenken in de praktijk leren brengen ook van belang.
   
• Biedt opleidingen over kruispuntdenken voor lerarenopleiders aan, zodat ze effectief kruispuntdenken kunnen onderwijzen en rolmodellen voor hun studenten kunnen zijn. Onderzoek en evaluatie: moedig onderzoek aan dat een kruispuntvisie bevat. Ook onderzoek gericht op het meten van de impact van kruispuntdenken in lerarenopleidingen en in het algemene onderwijsveld hoort hieronder. 
   
• Werk samen met lokale gemeenschappen, scholen en middenveldorganisaties gespecialiseerd in kruispuntdenken en aanverwante thema’s zodat dat toekomstige leerkrachten en lectoren relevante en bruikbare vaardigheden en kennis ontwikkelen. Deel succesverhalen en best practices met andere lerarenopleidingen om de verspreiding van inclusieve strategieën te bevorderen. 
   
• Proactief aanwerven van studenten en lectoren met een diverse achtergrond. Verzamel gegevens over de diversiteit in lerarenopleidingen en evalueer regelmatig de voortgang bij het aantrekken en behouden van diverse studenten en lectoren. Pas hierbij beleid en de benaderingen aan op basis van de ervaringen van studenten en lectoren die begaan zijn diversiteit en inclusie. 
   
• Zorg voor voldoende financiële middelen om de veranderingsprocessen rond het toepassen van kruispuntdenken te ondersteunen. Om de toepassing van kruispuntdenken in goede banen leiden, moeten professionals hiervoor de nodige tijd en middelen krijgen.
   
• Stel diverse sollicitatiecommissies samen die representatief zijn voor de diversiteit die de lerarenopleiding wil aantrekken. Bv: Een commissie bestaande uit personen die van elkaar verschillen in culturele achtergrond, etniciteit, gender, talent, leeftijd, seksuele oriëntatie… Dit is een extra manier om duidelijk te maken dat iedereen welkom is binnen de lerarenopleiding.
   
• Creëer een inclusief klimaat waarin alle lectoren en studenten zich welkom voelen, door discriminatie en pesterijen aan te pakken, en het bevorderen van respect voor diversiteit. Bv: Stel een antidiscriminatiebeleid op en wees hier transparant over naar jullie studenten en stagescholen. Lerarenopleidingen kunnen een krachtig signaal geven met een beleid dat stelt dat alle studenten, ongeacht hun religieuze of culturele achtergrond, recht hebben op gelijke toegang tot stageplaatsen. 
   
• Ontwikkel mentoringprogramma's waarin ervaren docenten studenten ondersteunen en begeleiden, met speciale aandacht voor studenten uit ondervertegenwoordigde groepen. Dit kan in samenwerking met een diversiteitscoach. Het hebben van een diversiteitscoach in de lerarenopleiding is cruciaal. 
   
• Bied psychosociale ondersteuning aan studenten die hier nood aan hebben. De staf van deze ondersteuningsdienst is geschoold in sociale uitsluiting, antidiscriminatie, gelijke kansen en inclusie.