Internationale Dag van de Transgendervisibiliteit
Voor de internationale dag van transvisibiliteit kroop Ela Bambust (zij/die) in hun pen. Ela is Vlaams auteur van queerliteratuur en trans.
"Laat deze dag een viering zijn van vreugde. Van wat ons verhaal ons kan brengen. Van de schoonheid present in de reis die wij afleggen. Want ik ken niemand zo rijk als een gelukkige trans persoon"
Je leest haar verhaal hier.
Het is vandaag Internationale Dag van de Transgendervisibiliteit (TDOV). Dan komen er altijd wat vragen naar de oppervlakte drijven, vooral van de rechterkant.
“Waarom hebben we zo’n dag nodig?” is er een die ik vaak terug zie komen, en het risico lopende dat ik hierbij mijn trans genoten verraad: misschien is die vraag zo slecht nog niet.
Versta me niet verkeerd, de vraag wordt om compleet andere redenen gesteld. Elke keer als een rechtse medemens die vraag stelt komt dat van een positie van bedreigde frustratie. Veel mensen willen transgender personen niet in het openbaar zien leven. Heel wat onder ons gebruiken zo’n dag om ons even te laten zien en dat kunnen ze niet hebben. Dan wikkelen ze zichzelf in verantwoorde verontwaardiging en zeggen ze dat ze zich gewoon zorgen maken over ‘de onschuldige kinderen’ die misschien te horen krijgen dat gender meer een speeltuin is dan een gevangenis, en dat is not done.
Nee, mijn probleem met het idee van TDOV is dat visibility het probleem niet meer is. We zijn, naar mijn mening, meer dan zichtbaar genoeg. Er zijn niet veel bevolkingsgroepen die zo zichtbaar zijn als wij. Als er op een kroegentocht een trans vrouw een record voor meeste shots zou neerleggen, zou dat internationaal nieuws zijn omdat ze een biologisch voordeel heeft en zouden Rowling en/of Putin daar meningen over hebben.
Zichtbaarheid is de oplossing niet. We hebben zichtbaarheid. Het probleem is de volgende stap. We staan in de spotlight. We hebben onze keel geschraapt aan de eettafel en iedereen kijkt ons aan en nu is de vraag ‘what’s next?’
Dat is natuurlijk het hele verhaal niet. TDOV is een mooie dag, ja, omdat het ons een kans geeft om te tonen hoe divers de transgender experience kan zijn; eerlijk gezegd, als er een enkele persoon is die iemand gelukkig ziet zijn en beseft dat dat geluk ook voor hen mogelijk is, is het dat voor mij de moeite waard.
Laat ons dan deze TDOV zelf het verhaal vertellen. Heel vaak wordt dit verteld door nieuwsagentschappen, vaak met hun eigen insteek die haaks staat op onze eigenlijke ervaringen (zie de PANO reportage uit 2023) en dat kan voor mij niet meer.
Bijna alle media rond trans mensen focust op onze miserie, op hoe moeilijk het voor ons wel niet is. Ze laten daarbij bijna altijd weg dat een groot deel van de stress waar trans personen mee om moeten gaan een gevolg zijn van een maatschappij die niet weet hoe om te gaan met mensen die niet binnen het traditioneel plaatje vallen. We doen te vaak alsof trans zijn een soort moderne, westerse ziekte is waar we kinderen van moeten beschermen, in plaats van een categorie van de maatschappij die er altijd al geweest is.
Denk aan de Indische Hijra, vaak een derde gender genoemd door hun overheid maar die zichzelf meestal gewoon als trans vrouwen beschrijven. Denk aan de cowboys waar we honderd jaar later van ontdekken dat ze trans mannen waren. Laat ons de vrouwen van het Hirschfeld Instituut voor Seksualiteitswetenschap en de Perzische Gala en de Romeinse Galli en de Scythische Enaree en zo, zo, zo veel anderen herinneren. Laat ons herinneren dat in elk land, in elke maatschappij, er al trans personen bestonden, altijd hebben bestaan, en altijd zullen blijven bestaan.
Ja, het woord transgender is redelijk nieuw, en dat is ergens ook wel verstaanbaar. Voordien hadden we ‘transseksueel', maar gezien dat lijkt op ‘homoseksueel’ werd daar dan vaak de associatie gemaakt met seksuele geaardheid en vandaar de verandering. Maar enkel omdat terminologie verandert wil dat niet zeggen dat de mensen van nu zo anders zijn dan de volken van vroeger en als er iets is wat ons allemaal verbindt is het de eeuwige zoektocht naar onszelf, naar geluk, naar eigenheid.
Dus voor de trans personen onder jullie: op deze Internationale Dag van de Transgendervisibiliteit, vertel je verhaal. Vertel iedereen over hoe en waarom en je geluk en je verbazing en je hoop en je dromen en waar je naartoe wil.
En voor alle anderen: luister. Luister naar ons. Niet naar dat stemmetje in je achterhoofd dat zegt ‘ ‘ja maar op televisie hebben ze gezegd dat…”. Luister naar de mensen in jouw leven die hun best doen om je te tonen dat ze gelukkiger zijn als zichzelf dan als een versie die ook door de transfoben aanvaardbaar is.
En ten laatste: misschien is dit het moment waarop je jezelf de vraag stelt: wat kan jij zelf doen om gelukkiger te zijn? Wat zou je veranderen?
Wat je wilt is misschien niet zo onmogelijk als het lijkt.
