De opmars van Russisch geïnspireerde anti-LGBTI+ wetten

Op 7 augustus 2024 voerde Bulgarije een nieuwe wet in tegen ‘LGBTI+ propaganda’. De wet verbiedt scholen om informatie te geven over "niet-traditionele" vormen van seksualiteit of gender.

Deze anti LGBTI+ wet is niet de eerste, en mogelijks ook niet de laatste. De wetten zijn sterk gebaseerd op de Russische aanpak om de LGBTI+ beweging in te perken en zelfs te vervolgen.

Wat houdt de nieuwe Bulgaarse wet in? Wat is het verband met Russische anti-LGBTI+ wetten? Wat doet çavaria?

Ontdek het op deze pagina!

Wat is de situatie in Rusland?

De nieuwe Bulgaarse wet is sterk gebaseerd op een gelijkaardige wet die Rusland in 2012 invoerde. Die wet verbiedt het om minderjarigen te informeren over niet-traditionele vormen van seksualiteit of genderidentiteit. De regering van Poetin wil naar eigen zeggen kinderen op die manier beschermen van "propaganda" of van "pornografisch materiaal". In de realiteit zorgt de wet ervoor dat wetenschappelijke correctie informatie niet kan worden gedeeld.

In Rusland wordt de aanval op de LGBTI+ beweging steeds verder opgevoerd. Zo is het sinds 2022 niet enkel verboden om minderjarigen over seksuele en genderdiversiteit te vertellen, maar is er een algemeen verbod voor alle leeftijden. In maart 2024 bestempelde de Russische regering de internationale LGBTI+ beweging als 'terroristische organisaties'. Dat is de zoveelste stap in het criminaliseren van LGBTI+ personen en organisaties.

Hoe beïnvloeden de Russische wetten andere landen?

De Poetin-regering wil LGBTI+ personen zo veel mogelijk vervolgen, en wil dat ook in andere landen zien gebeuren. Rusland gebruikt haar invloedsfeer dus om in naburige landen een gelijkaardig beleid te introduceren. Daarvoor financiert de Russische overheid verschillende religieuze organisaties en conservatieve netwerken. Vaak lijken die van buitenaf op onschuldige organisaties die familiewaarden promoten, maar eigenlijk lobbyen ze intensief voor het invoeren van anti-LGBTI+ wetgeving.

In de recente jaren zagen we gelijkaardige wetten opduiken in landen als Hongarije, Georgië en nu dus ook Bulgarije. De strategie is telkens dezelfde: het begint met een wet die zogezegd kinderen zou beschermen, maar al snel evolueert richting een directe aanval op de LGBTI+ gemeenschap.

Wat is per land de situatie op dit moment?

Rusland

De aanval op de Russische LGBTI+ gemeenschap is al een tijd ingezet. Sinds 2012 mogen minderjarigen geen informatie meer krijgen over niet-traditionele vormen van seksualiteit en genderidentiteit. In 2022 werd de wet uitgebreid naar de hele bevolking. Media mogen dus geen LGBTI+ personages tonen, winkels mogen geen queer boeken verkopen en bars mogen geen regenboogvlag uithangen.

Daarnaast worden specifiek LGBTI+ organisaties geviseerd. Zo worden organisaties die financiering uit het buitenland krijgen (wat voor LGBTI+ organisaties de enige optie is) onder verstrengd toezicht geplaatst. In maart 2024 werd de internationale LGBTI+ beweging zelfs als terroristische organisatie bestempeld. Activisten riskeren dus zware vervolging en ontvluchten massaal hun land.

Zo komt de Russische LGBTI+ gemeenschap meer en meer in een situatie waarin hun rechten ontzegd worden en het steeds moeilijker wordt om voor die rechten te strijden.

Hongarije

De druk op de LGBTI+ rechten in Hongarije neemt al jaren toe. Premier Viktor Orbán en zijn regering zorgen voor nieuwe wetten die steeds meer ingrijpen in de levens van LGBTI+ personen. Zo is het sinds 2020 illegaal geworden om je genderregistratie te wijzigen, een maatregel die transgender en non-binaire personen rechtstreeks treft.

Dat Viktor Orbán opkijkt naar de Russische president Poetin is geen geheim meer. In 2021 introduceerde hij in Hongarije een bijna letterlijke kopie van de Russische wet uit 2012. Die verbiedt de "weergave en promotie van genderidentiteit die verschilt van het geslacht bij geboorte, geslachtsverandering en homoseksualiteit" voor minderjarigen.

Deze maatregelen leiden tot een toenemende stigmatisering van de LGBTI+ gemeenschap in Hongarije. Media mogen amper nog aandacht besteden aan LGBTI+ onderwerpen. Openbare instellingen en scholen worden sterk beperkt in het aanbieden van inclusieve voorlichting. Dit alles draagt bij aan een klimaat waarin de rechten van LGBTI+ personen steeds verder worden uitgehold en waarin het moeilijker wordt om openlijk te strijden voor gelijke rechten.

Georgië

De spanningen tegen LGBTI+ personen in Georgië nemen al lange tijd toe. Sinds 2024 zijn er kopieën van Russische wetten ingevoerd, die de situatie voor de LGBTI+ gemeenschap aanzienlijk verslechteren. Er is een anti- "LGBTI+ propaganda"-wet ingevoerd, waardoor media en andere platforms niet langer over seksuele en genderdiversiteit mogen communiceren. Anderzijds worden organisaties die buitenlandse financiering ontvangen, net als in Rusland, onder verstrengd toezicht geplaatst wegens gevaar op "buitenlandse inmenging". Dat vormt een ernstige bedreiging voor het LGBTI+ middenveld in Georgië.

Begin oktober 2024 werd de recentste anti-LGBTI+ wet goedgekeurd. Die bevestigt het verbod op het huwelijk tussen en adoptie door personen van hetzelfde geslacht, en ontzegt trans personen toegang tot de gepaste gezondheidszorg (denk maar aan hormonenbehandeling). Bovendien wordt zogenaamde "LGBTI+ propaganda" nog meer vervolgd: zo worden onder meer regenboogvlaggen en Pride-opkomsten strikt verboden.

Ook hier hebben deze aanvallen vanuit de overheid een impact op de dagelijkse levens van LGBTI+ personen in Georgië. Zo werd de Pride in hoofdstad Tbilisi al meerdere keren aangevallen door rechts-conservatieve tegenmanifestaties. In september 2024 werd bovendien de bekende Georgische trans vrouw Kesaria Abramidze vermoord, slechts één dag nadat het parlement voor de nieuwe anti-LGBTI+ wetgeving stemde.

Bulgarije

Bulgarije is het zoveelste land in dit rijtje. De pro-Russische Revival partij die de recente anti-"LGBTI+ propaganda"-wet ontwierp gebruikte dezelfde bewoordingen als de regeringen van Poetin en Orbán. Ook hier zorgde voornamelijk het argument om "kinderen te beschermen" voor een overweldigende steun in het Bulgaarse parlement.

Bovendien probeerde diezelfde Revival-partij om een gelijkaardige wet rond buitenlandse inmenging, zoals o.a. in Georgië, op tafel te leggen. Voorlopig is dat nog niet gelukt. Het toont wel hoe voornamelijk pro-Russische partijen in verschillende landen LGBTI+ personen gebruiken als zondebok en op die manier het middenveld proberen in te perken.

Wat doet çavaria?

- We volgen deze evoluties nauw op.

- We luisteren naar wat de lokale LGBTI+ organisaties vragen en kijken hoe we steun kunnen betuigen.

- We helpen organisaties met een Europese focus, zoals ILGA Europe en Forbidden Colours, bij hun beleidswerk.

Maakt dit nieuws of deze informatie jou overstuur? Heb je nood aan een luisterend oor? Je kan terecht bij Lumi, onze info- en luisterlijn. We zijn bereikbaar via chat, telefoon en mail via www.lumi.be