Discriminatie is een ongeoorloofd onderscheid maken tussen personen op basis van een persoonlijk kenmerk, zoals de seksuele geaardheid of genderidentiteit (de discriminatiegrond of het beschermd kenmerk). Op deze pagina vind je meer informatie over discriminatie en wat çavaria en doet om discriminatie tegen te gaan.
Om wettelijk te spreken van discriminatie, moet dit ongeoorloofd onderscheid gebeuren binnen specifieke domeinen (bijv. het aanbieden van goederen en diensten of de arbeidsmarkt) en dus op basis van specifieke kenmerken. De wetgever laat een opening om zulk onderscheid toch te rechtvaardigen in specifieke omstandigheden. Dit betekent meestal dat men een legitiem doel moet hebben en dat de middelen om dat doel te bereiken passend en noodzakelijk moeten zijn.
Hoe vaak komt het voor?
Samen ontvangen de drie belangrijkste discriminatie-instellingen (het interfederale Unia, het federale Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen en de Genderkamer van de Vlaamse Ombudsman) gemiddeld een paar honderd meldingen en vragen per jaar m.b.t. seksuele geaardheid en (trans)gender. Voor een deel worden hier ook effectief dossiers rond opgestart. Relatief vaak voorkomende discriminatiedomeinen zijn arbeid en werkgelegenheid of aanbod van goederen en diensten (bijv. huur of verzekeringen).
We vermoeden echter een onderrapportering. In een LGBT survey van de Fundamental Rights Agency van de EU uit 2012, gaf 15% van de Belgische respondenten aan zich gediscrimineerd te voelen op het werk, en evenveel in bars, restaurants of clubs.
Anderzijds bleek ook uit praktijktesten op de huurmarkt in Gent, dat makelaars bij een eerste contactname door holebikoppels, alvast niet discrimineren. Hoe het zit voor transpersonen, of bij verdere stappen in het proces, is dan weer niet echt duidelijk.
Tenslotte is er ook nog de kwestie van meervoudige discriminatie. Lesbische vrouwen kunnen ook omwille van hun geslacht discriminatie ondervinden, of gevluchte holebi's omwille van hun geloof of etniciteit. Het spreekt dan ook voor zich dat sommige holebi's en transpersonen meer risico lopen om effectief gediscrimineerd te worden, dan anderen.
Hoe is het met onze wetgeving gesteld?
Onder impuls van Europese regelgeving werd in 2003 in België de Antidiscriminatiewet aangenomen. Deze wet breidde de toenmalige bescherming tegen discriminatie (bestaande uit de Antiracismewet en Genderwet) uit naar o.a. seksuele geaardheid. In 2007 werden grondige hervormingen doorgevoerd, waarbij deze drie wetten ook meer op elkaar werden afgestemd. In 2014 werd de Genderwet bovendien uitgebreid met de begrippen "genderidentiteit" en "genderexpressie", waardoor de bescherming tegen discriminatie tussen mannen en vrouwen ook van toepassing werd op trans personen en gendervariante mensen.
Naast deze federale wetten, volgde vanaf 2008 ook de Vlaamse regelgeving een gelijkaardige evolutie met het Vlaamse Gelijkekansendecreet. Op dit moment is de bescherming tegen discriminatie van holebi's en transpersonen in België geregeld door enkele federale wetten en door diverse decreten en ordonnanties van de Gemeenschappen en Gewesten.
Artikel 52 van de Antidiscriminatiewet regelt de evaluatie (in principe elke vijf jaar na inwerkingtreding van de wet in 2007) van de drie federale wetten. Pas in 2015 en 2016 kwamen de Koninklijke Besluiten die de uitvoering van die evaluatie door een commissie uitwerken. Die expertencommissie legde in februari 2017 een eerste tussentijds verslag voor met aanbevelingen. Een eindrapport van de expertencommissie is voorzien in 2021.
Wat moet er veranderen?
De wettelijke bescherming tegen discriminatie is te complex om hier in detail te gaan, maar we proberen een paar belangrijke punten toe te lichten die voor de LGBTI-beweging van belang zijn.
Samenhang wetgevend kader
Ondanks het feit dat de wetgever in 2007 de drie federale wetten heeft willen harmoniseren, zijn er in de loop van de jaren wijzigingen gebeurd die tot gevolg hebben dat er verschillende bepalingen bestaan al naargelang het beschermd kenmerk. De facto zijn er dus ongelijkheden in de manier waarop de wetgever minderheden beschermt tegen discriminatie.
Meervoudige discriminatie
De huidige federale wetgeving houdt er geen rekening mee dat mensen op meerdere kenmerken tegelijk kunnen worden gediscrimineerd. In dat geval moet een rechtzoekende soms bij verschillende instellingen aankloppen en moet de rechtbank de verschillende vormen afzonderlijk onderzoeken.
Rechtvaardigingsgronden
In een aantal situaties mag men een onderscheid rechtvaardigen wanneer er sprake is van wezenlijke en bepalende beroepsvereisten, of wanneer het leveren van goederen en diensten voorbehouden zijn voor één sekse. Er bestaan echter nog geen Koninklijke Besluiten die deze bepalingen verder uitwerken.
Diverse instanties
Waar je als rechtzoekende kan aankloppen, hangt af van twee zaken: het persoonlijk kenmerk waarop je bent gediscrimineerd en het beleidsdomein waarbinnen dit gebeurt (meerbepaald of dit een Vlaamse dan wel federale aangelegenheid betreft). Er is nood aan een eenheidsloket of een overkoepelende instelling die mensen helpt om bij de juiste instantie terecht te komen.
Waarom volgen wij dit op?
Voor çavaria is het belangrijk dat holebi's, trans en intersekse personen een degelijke bescherming tegen discriminatie genieten. Elk geval van discriminatie is er één te veel. Discriminatie is immers een rechtstreekse inbreuk op het recht op gelijke behandeling. Daarnaast roept discriminatie ook gevoelens van sociale onrechtvaardigheid op en hebben zulke ervaringen een impact op het stigmabewustzijn van wie gediscrimineerd wordt omwille van de seksuele oriëntatie, genderidentiteit, genderexpressie of geslachtskenmerken.
